Τα πέντε επίπεδα της θλίψης

Κάποιες φορές βρίσκουμε τον εαυτό μας να καταναλώνεται από απερίγραπτη θλίψη, με το μέτωπο μας να πιέζεται στο τζάμι του παραθύρου και την ψυχή μας στην τσέπη. Δεν ξέρουμε τι ακριβώς το προκαλεί αλλά αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις μέρες με τον ενθουσιασμό που συνήθως έχουμε.

Τι προκαλεί τέτοιες καταστάσεις; Δεν μιλάμε για την κατάθλιψη, η οποία είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Αναφερόμαστε στις μέρες στις οποίες το θερμόμετρο που μετρά την διάθεση μας πέφτει στο μηδέν. Τις μέρες που βγαίνουμε από την ρουτίνα και εγκαταλείπουμε τις ελπίδες μας.

«Δεν μπορείς να αποτρέψεις τα πουλιά της θλίψης από το να πετάξουν στο κεφάλι σου, μπορείς όμως να τα αποτρέψεις από το να φτιάξουν φωλιά στα μαλλιά σου» – Κινέζικη Παροιμία

Ένα πράγμα παραμένει ξεκάθαρο: η θλίψη είναι ένα μήνυμα, ότι έχουμε μάθει πώς να κατανοούμε, αλλά δεν είναι μόνιμη. Ωστόσο, αυτές τις μέρες δεν αφήνουμε τους εαυτούς μας να είναι θλιμμένοι. Δεν υπάρχει χώρος για τέτοιο συναίσθημα, το οποίο είναι σαν υδρορροή για τον εγκέφαλο. Είμαστε σχεδόν υποχρεωμένοι να την αγνοούμε και να προσποιούμαστε πως όλα είναι εντάξει, για να κερδίσουμε το Όσκαρ του Καλύτερου Ηθοποιού της Χρονιάς δείχνοντας απρόσβλητοι στην απογοήτευση, στην ματαιότητα και στην δυσφορία.

Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να φορέσει αυτή την αδιαπέραστη πανοπλία για πολύ. Ακόμα και αν έχουμε πρόσβαση σε όλα τα είδη πληροφόρησης, σε βιβλία και δημοσιεύσεις, συνεχίζουμε να διαιωνίζουμε την ιδέα πως η θλίψη είναι παθολογική.

Οπότε, ας καταρρίψουμε τους μύθους, επειδή η θλίψη είναι έμφυτη σε όλους τους ανθρώπους. Θα πρέπει να καταλάβουμε το αυτό και πως δεν μπορεί να γιατρευτεί λέγοντας «έλεγξε τα συναισθήματα σου, έτσι είναι η ζωή.» Η θλίψη έχει τα δικά της επίπεδα, τα οποία θα περιγράψουμε παρακάτω.

Η θλίψη ως προειδοποιητικό σημάδι
Η θλίψη εκδηλώνεται πάντα με έλλειψη ενέργειας. Δεν φτάνουμε στο στάδιο κατήφειας και ακινησίας όπως γίνεται στην κατάθλιψη. Η θλίψη είναι πιο φωτεινή και ήπια. Νιώθουμε την ανάγκη να υποχωρήσουμε προς τα μέσα μας, συχνά με το αίσθημα της απάθειας και της απροσδιόριστης κούρασης.

Η φυσική αντίδραση είναι η απάντηση με ένα προειδοποιητικό μηχανισμό του εγκεφάλου. Μας κάνει να αποσυρθούμε από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος ώστε να μπορέσουμε να συνδεθούμε με τον εσωτερικό εαυτό μας. Πρέπει να κοιτάξουμε βαθύτερα σε αυτό που μας απασχολεί, που μας αναστατώνει ή που μας δυσαρεστεί.

Η θλίψη ως διατήρηση των πόρων
Ο Bernard Thierry είναι βιολόγος και ψυχολόγος που έχει μελετήσει αυτά τα αρνητικά συναισθήματα για χρόνια. Σύμφωνα με αυτόν, η θλίψη προκαλεί ένα μικρό στάδιο χειμερίας νάρκης μέσα μας.

Μας θέτει σε αναμονή, μας υποβιβάζει σε ένα στάδιο ακινησίας και ενδοσκόπησης, ώστε όχι μόνο να μην μπορούμε να αντανακλάσουμε ένα συγκεκριμένο γεγονός, αλλά ώστε επίσης ο εγκέφαλος να μπορεί να είναι σίγουρος πως δεν σπαταλάμε όλη την ενέργεια σε εργασίες οι οποίες δεν είναι η προτεραιότητα μας.

Είναι ουσιώδες να επιλύσουμε την δυσφορία μένοντας συγκεντρωμένοι στον εαυτό μας. Ωστόσο, δεν δίνουμε πάντα προσοχή στην ανάγκη για την διατήρηση της ενέργειας. Την αγνοούμε και συνεχίζουμε την καθημερινότητα μας σαν να μην έχει συμβεί τίποτα.

Η θλίψη ως φροντίδα του εαυτού μας
Υπάρχουν πολλοί ψυχολόγοι στους οποίους δεν αρέσει να αποκαλούν την θλίψη αρνητικό συναίσθημα. Στην σχεδόν εμμονή μας με την επισήμανση κάθε συμπεριφοράς και ψυχολογικού φαινομένου, μερικές φορές χάνουμε την άποψη μας γι αυτές.

Η θλίψη δεν είναι κακή. Δεν είναι ούτε καλή. Είναι απλώς ένα συναίσθημα που δρα ως προειδοποιητικός μηχανισμός. Μας λέει πολύτιμα και αναγκαία πράγματα, όπως «σταμάτα για μια στιγμή, άκου τον εαυτό σου, φρόντισε τον εαυτό σου, μίλα του και κατάλαβε τι του συμβαίνει.»

Οπότε, την επόμενη φορά που ένας φίλος σου, ένα μέλος της οικογένειας ή ο σύντροφος σας πει κάτι σαν «δεν ξέρω τι μου συμβαίνει σήμερα, είμαι στεναχωρημένος,» το τελευταίο πράγμα που θα πρέπει να πείτε είναι «μην ανησυχείς, να είσαι χαρούμενος.»

Το σωστό πράγμα που θα πρέπει να πείτε είναι απλό: «πες μου τι χρειάζεσαι.» Κάτι σαν αυτό θα τους προκαλέσει να κατοπτρίσουν την ρίζα του προβλήματος ώστε να έχουν μια βαθύτερη κατανόηση των αληθινών τους αναγκών.

Η θλίψη ως λαχτάρα
Η θλίψη έχει μια παράξενη γεύση, καθώς ταλαντεύεται ανάμεσα στην λαχτάρα και στην μελαγχολία. Είναι η απουσία από κάτι. Μας κάνει να αισθανόμαστε συντετριμμένοι από αντίθετα συναισθήματα, από άδειους χώρους και ανάγκες χωρίς όνομα, ώστε κατευθείαν αρχίζουμε να νιώθουμε απελπισμένοι.

«Είναι δύσκολο να προσποιούμαστε ότι είμαστε χαρούμενοι, όταν η καρδιά είναι λυπημένη.» – Tibullus-

Πολλοί συχνά λένε πως η θλίψη είναι ο πιο εξευγενισμένος τύπος ευαισθησίας που έχουν οι άνθρωποι. Προσκαλεί τους ανθρώπους στο να γίνουν πιο δημιουργικοί , να ασχοληθούν με την τέχνη, την μουσική ή την συγγραφή για να διοχετεύσουν όλα τα αντικρουόμενα συναισθήματα.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμηθούμε πως ακόμα και η θλίψη μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για την καρδιά ενός καλλιτέχνη .Κανείς δεν μπορεί να μείνει για πάντα στο στάδιο της λαχτάρας, της μελαγχολίας και της κενότητας όπου τίποτα παρά μόνο η συναισθηματική ανωριμότητα κατοικεί.

Η θλίψη ως στρατηγική ψυχολογικής ανάπτυξης
Στο υψηλότερο επίπεδο της ιεραρχίας των αναγκών σύμφωνα με τον Abraham Maslow θα βρείτε την αυτορρύθμιση. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε την σχεδόν ιδανική κορυφή της ψυχολογικής ωριμότητας που συμπεριλαμβάνει τις βασικές αρχές όπως αυτό-εκτίμηση και συναισθηματική δύναμη.

Αυτοί που δεν είναι ικανοί να κατανοήσουν την θλίψη τους ή αυτούς που θρυμματίζονται μπροστά τους, είναι αυτοί που επιλέγουν να αποσυνδεθούν και να αφήσουν τις ανάγκες τους και την ταυτότητα τους στα χέρια των άλλων.

Η κατανόηση των συναισθημάτων σας και η άρση του εαυτού σας ως κυβερνήτη του δικού σας σύμπαντος είναι βασική συμβολή για την ψυχολογική σας ανάπτυξη και είναι καλή ιδέα το να σταματήσετε να συνδέετε την θλίψη με λέξεις όπως αδυναμία και ευπάθεια.

Γιατί πίσω από κάθε άτομο που αναγνωρίζει και αντιμετωπίζει την θλίψη του, κρύβεται ένας αληθινός ήρωας.