Σκέφτηκες ποτέ πως μπορεί εσύ να διώχνεις μακριά την ευτυχία σου;

«Αυτό που σκέφτεσαι, αυτό γίνεσαι» είναι μια φράση που αναρτάται συχνά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για πολλούς μια τέτοια ρήση μπορεί να είναι απλώς ψυχαναλυτικές μπούρδες ή πνευματικές νουθεσίες που δεν έχουν κανένα υπόβαθρο στην πραγματικότητα.

Υπάρχει ούτως ή άλλως τέτοια πληθώρα από «σοφές» εκφράσεις στο διαδίκτυο, που μερικά πράγματα ίσως και να έχουν χάσει την αξία τους. Υπάρχει, όμως, μια σκληρή πραγματικότητα σε αυτή τη φράση, που τη βλέπω συνεχώς να επαναλαμβάνεται και να έχει καταστροφικές επιπτώσεις σε όλους μας. Ειδικά στις ερωτικές μας σχέσεις.

Τα πιστεύω μας είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από κάθε μας συμπεριφορά. Μερικές φορές, αυτά τα πιστεύω λειτουργούν σε τέτοιο υποσυνείδητο επίπεδο, που ποτέ δε μας περνάει από το μυαλό ότι η κάθε επαναλαμβανόμενη αποτυχία στην ερωτική μας ζωή, μπορεί να έχει τη βάση της σε πολύ συγκεκριμένα πιστεύω για τον εαυτό μας.

Ας πάρουμε το φόβο της εγκατάλειψης για παράδειγμα. Ως έννοια είναι αρκετά αυτονόητη, φοβόμαστε ότι θα μας εγκαταλείψουν, ότι κανένας δε θα μπορέσει να σταθεί δίπλα μας, ότι μόλις ο άλλος καταλάβει ποιοι είμαστε τότε σίγουρα δε θα του αρέσει και θα φύγει και τι είχαμε τι χάσαμε.

Πίσω από αυτό το φόβο βρίσκεται ένα πολύ σημαντικό πιστεύω για τους εαυτούς μας: το ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί, δε μας αξίζει αγάπη. Δεν έχει σημασία αν αυτό το πιστεύω το αποκτήσαμε στην παιδική μας ηλικία γιατί νιώσαμε ότι κάποιος δε μας νοιάζεται ή σε μεγαλύτερη όταν κάποιος όντως μας εγκατέλειψε ή τα πράγματα κι οι άνθρωποι στους οποίους πιστέψαμε, κατέρρευσαν και μας ματαίωσαν. Το βέβαιο είναι ότι πίσω από αυτή την πεποίθηση κρύβεται πολύ καλά η δική μας αντίληψη για το τι πιστεύουμε ότι αξίζουμε και μέσα από αυτό έχουμε διαμορφώσει τα πιστεύω μας για τον έρωτα και τις σχέσεις μας.

Ίσως κάποια στιγμή στη ζωή μας νιώσαμε «λιγότεροι» των περιστάσεων, θύματα των καταστάσεων και της ζωής, και το πιο σημαντικό, φοβηθήκαμε και πιστέψαμε πως ό,τι και να κάνουμε όλοι κι όλα κάποια στιγμή θα μας εγκαταλείψουν, οπότε ποιος και ο λόγος να μπαίνουμε καν στη διαδικασία της επένδυσης σε οποιοδήποτε επίπεδο.

Αυτό το πιστεύω μεταφράζεται σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφοράς: Επιλέγουμε ανθρώπους που είναι συναισθηματικά μη διαθέσιμοι. Είτε γιατί έχουν κι οι ίδιοι τις ίδιες ανασφάλειες με εμάς ή γιατί ξέρουμε από την αρχή ότι η σχέση θα αποτύχει γιατί πολύ απλά δε θέλουμε να λειτουργήσει, οπότε θα κάνουμε τα πάντα για να τη σαμποτάρουμε.

Η κάθε μας επιλογή έχει ένα και μοναδικό σκοπό: να μας επιβεβαιώσει τα αρνητικά μας πιστεύω. Το οξύμωρο της όλης αυτής φάσης είναι ότι έχουμε πειστεί ότι ψάχνουμε κάτι πολύ ιδιαίτερο, κάτι που ίσως και να αγγίζει λίγο την τελειότητα για να είμαστε ευχαριστημένοι και να νιώσουμε ότι ίσως αυτή τη φορά τα καταφέραμε. Από την άλλη όμως η τελειοθηρία είναι ούτως ή άλλως ουτοπική, γιατί κανείς και πουθενά δεν είναι τέλειος, οπότε πάλι έχουμε μια δικαιολογία για να μην επενδύσουμε πουθενά και σε κανέναν.

Έτσι, ελκυόμαστε από ανθρώπους που τους θεωρούμε «ασφαλές στοίχημα», που ξέρουμε από την αρχή ότι θα περάσουμε καλά, αλλά δε θα τους ερωτευθούμε κιόλας -κι εδώ την πατάμε πανηγυρικά- είτε γιατί δε είναι αυτό που ψάχνουμε είτε γιατί τους περιορίζει μια άλλη συνθήκη όπως για παράδειγμα ένας γάμος ή μια άλλη σχέση είτε μεγάλη ηλικιακή διαφορά ή κουλτούρα ή απόσταση κλπ. Κι αυτό δεν είναι κάτι που μας τυχαίνει μια φορά. Αλλά υπάρχει μια συστηματικότητα πίσω από κάθε μας επιλογή.

Όταν φοβάσαι ότι θα σε εγκαταλείψουν, φοβάσαι και να αφήσεις κάποιον να σε πλησιάσει αρκετά, περιορίζοντας έτσι και τον πόνο που θα βίωνες αν σε εγκατέλειπε, όπως επίσης φοβάσαι και τις συνέπειες μιας σύγκρουσης η οποία ίσως και να σε ανάγκαζε να παραδεχθείς ότι έχεις αυτό το φόβο. Οπότε το «ασφαλές στοίχημα» επιφέρει κι «ασφαλή απόρριψη» άρα κι «ασφαλή πόνο».

Από τη μια πλευρά εύχεσαι να αναθεωρήσεις αυτά σου τα πιστεύω και να πάρεις επιβεβαίωση ότι είσαι ένας άνθρωπος που του αξίζει η αγάπη, αλλά από την άλλη, θα ψάξεις και επιβεβαίωση ότι τα αρνητικά πιστεύω που έχεις για τον εαυτό σου είναι όντως αληθινά, αλλιώς δε θα υπήρχε λόγος να συνεχίσεις να τα πιστεύεις.

Το ασφαλές στοίχημα κι ο ασφαλής πόνος κι η ασφαλής απόρριψη, όμως, φέρνει και περιορισμένες εμπειρίες στο να βιώσεις πώς πραγματικά είναι ο έρωτας. Όμως ο ασφαλής πόνος είναι κι οικείος πόνος κι εκεί οι άνθρωποι χάνουμε λίγο το παιχνίδι.

Και όταν το «ασφαλές στοίχημα» μας διαψεύσει και το αγαπήσουμε λιγάκι κι όντως μας αναιρεί τα αρνητικά μας πιστεύω, γιατί πιστεύει σε εμάς περισσότερο από ότι εμείς για τους εαυτούς μας, τότε σίγουρα θα βρούμε κι εδώ ένα τρόπο να το σαμποτάρουμε και να το κάνουμε ούτως ή άλλως να φύγει. Κι αυτό είναι η κορύφωση της αυτοεκπληρούμενης προφητείας που έχουμε βάλει ως σκοπό της ζωής μας.

Αν λοιπόν δεν αποφασίσουμε να πάρουμε τη δόξα της δικής μας ευθύνης και να διευθετήσουμε αυτό το φόβο θα βρισκόμαστε σε έναν συνεχή φαύλο κύκλο εγκατάλειψης, ματαιότητας κι αυτοκαταστροφής. Κι είναι κρίμα, γιατί σε όλους μας ανεξαιρέτως αξίζει πολλή-πολλή μα πάρα πολλή, αγάπη αρκεί να το πιστέψουμε.
Γράφει η Μαρία Αγοραστού.