Γιατί δεν πρέπει να λέμε στο παιδί «να προσέχεις»

Μου αρέσει να μιλάω, εντάξει. Ας ξεκινήσουμε μ’ αυτό. Κι έχω την εντύπωση πως οι γονείς που τους αρέσει να μιλούν έχουν την τάση να βλέπουν τα παιδιά ως αιχμάλωτο ακροατήριο.

Το ίδιο κάνω κι εγώ. Θα βρω τρόπο να συνδέσω έναν καφέ, το Φουτουρισμό, τη Θεωρία του Χρώματος με τα LEGO ή ένα άλλο παιχνίδι -αυτό λέγεται δημιουργικότητα. Λέμε στα παιδιά μας πολλά πράγματα.

Μία δήλωση αποποίησης: Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε την τάση ν’ ανταποκρινόμαστε στους άλλους ανθρώπους από φόβο, για πολλούς λόγους.

•  Νιώθουμε φοβισμένοι: φόβος. •  Νιώθουμε εκτός ελέγχου: φόβος. •  Νιώθουμε οργισμένοι: ο φόβος ως θυμός. • Έχουμε μείνει στο σπίτι για τρεις συνεχόμενες μέρες με μικρούς, δυναμικούς ανθρώπους, γνωστούς ως παιδιά: φόβος. • Είμαστε βιαστικοί: φόβος. • Είμαστε ανασφαλείς, ο εαυτός μας: φόβος (μόλις έγινε αληθινό).

Συνδυάστε την αγάπη για την ομιλία και τις κοινές φοβισμένες αντιδράσεις με οποιαδήποτε ημέρα οποιασδήποτε εβδομάδας και υπάρχει πιθανότητα οι γονείς να πουν κάτι που θα μπορούσαν να το έχουν πει με καλύτερο τρόπο. Συμβαίνει. Όλοι το κάνουμε.

Ενώ, το να είσαι προσεκτικός είναι παθητικό, το να είσαι σοφός είναι ενεργητικό.

Πρόσφατα γοητεύτηκα κι έγινα περίεργος για τις φράσεις που έχουν την περισσότερη προσοχή στο σπίτι μας -αυτές τις λέξεις που ακούγονται και λέγονται περισσότερο. Έκανα μια συντονισμένη προσπάθεια για να δω τα πράγματα που έλεγα σε πολύ τακτικά χρονικά διαστήματα τα οποία δεν ήταν “ζωντανά” ή και καλά μελετημένα.

Φυσικά, ζητώ αγκαλιές και φιλιά. Λέω στα παιδιά μου ότι τ’ αγαπώ, τα λατρεύω κι ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να μας χωρίσει από την αγάπη μας. Τους λέω ότι είναι φοβεροί, ισχυροί, δημιουργικοί άνθρωποι, κάθε μέρα. Αλλά παρατήρησα πως ορισμένες φράσεις διατηρούνται επαναλαμβανόμενες νωχελικά – ως επί το πλείστον όταν είμαι απογοητευμένος, βιαστικός, αναστατωμένος ή απλά φοβισμένος.

Έχω τρία παιδιά κάτω των 8 ετών – παρακάτω είναι ένα παράδειγμα του τι έπιασα τον εαυτό μου να λέει, τι αυτό επικοινωνεί και τι τους λέω αντ’ αυτού.

Ίσως αυτό συμβαίνει επειδή μεγάλωσα σπάζοντας πράγματα: το χέρι μου, το δάχτυλό μου, τα πλευρά μου. Έπεφτα επάνω σε τραπέζια, από τις σκάλες, πάνω σε ανθρώπους. Ήμουν ένα ατύχημα που περίμεναν να συμβεί όλη την ώρα. Το καταλαβαίνω αυτό τώρα. Και όταν το παρελθόν ελέγχει το παρόν αντί να ενημερώνει το μέλλον, ξεκινώ να φοβάμαι.

Όλα μου τα παιδιά έχουν μία τεράστια επιθυμία να ζήσουν τη ζωή: όλα τους σκαρφαλώνουν σε πάρα πολύ ψηλά δέντρα. Τρέχουν χωρίς περιορισμούς – ή συντονισμό- πάνω σε βράχους. Κάνουν το σπίτι μας μία πορεία εμποδίων με μαξιλάρια καρέκλες και ό,τι άλλο.

Στο φόβο μου βλέπω μόνο κίνδυνο. Αποτυγχάνω κάθε μέρα να δω την επιθυμία.

Έτσι, κάνω όπως κάθε καλός γονιός θα κάνει, και λέω «να είστε προσεκτικοί». Ξανά και ξανά και ξανά.

Η αλήθεια είναι, πως λέγοντας στα παιδιά μου να είναι προσεκτικοί, αναφέρομαι περισσότερο σ’ εμένα, παρά σ’ αυτά. Αντ’ αυτού, θέλω να επικοινωνήσω την ελπίδα μου για την ασφάλειά τους, ενώ ταυτόχρονα τους αφήνω να τρέχουν, να πηδούν, να αναρριχώνται.

Λέγοντάς τους να είναι σοφοί, τους επικοινωνώ πόσο θέλω να είναι ασφαλείς, αλλά ταυτόχρονα τους εξουσιοδοτώ – στην πραγματικότητα, θέλω πολύ περισσότερο να είναι σοφοί, απ’ όσο θέλω να είναι προσεκτικοί.

Ενώ το να είσαι προσεκτικός είναι παθητικό, το να είσαι σοφός είναι ενεργητικό. Το να είσαι προσεκτικός είναι περισσότερο μία μη-επιλογή, αλλά το να είσαι σοφός είναι μία σταθερή επιλογή και πράξη διάκρισης.

Στο τέλος της ημέρας, η σοφία είναι περισσότερο πολύτιμη και ασφαλής. Θέλω τα παιδιά να γνωρίζουν πως κυνηγώντας τη σοφία, θ’ ανακαλύψουν πότε να είναι προσεκτικά και πότε ν’ αναλαμβάνουν ρίσκα. Έχω επίσης διαπιστώσει, πως η «σοφία», ανοίγει την πόρτα για καλύτερες συζητήσεις απ΄ότι για συναινέσεις.

Η σοφία είναι μία πύλη σ’ έναν ευρύτερο κόσμο εμπιστοσύνης, ομορφιάς, τέχνης και ανώτερης εκπαίδευσης: από αρχαιοτάτων χρόνων, η σοφία ενθαρρύνει τις ερωτήσεις.