Ούτε τα πλούτη ούτε η δόξα μας κάνει ευτυχισμένους

Παρατηρώντας την καθημερινότητα 724 ανθρώπων, επί 75 χρόνια, οι επιστήμονες του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ μελέτησαν τη συνταγή της ευτυχίας.

Το συμπέρασμά τους ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2015: ούτε τα πλούτη ούτε η δόξα αρκούν για να κάνουν κάποιον ευτυχισμένο. Αντίθετα, η ποιότητα των σχέσεων εγγυάται ευτυχία, υγεία και …μνήμη. Τον Νοέμβριο του 2015, σε μια συνέντευξη στο TEDx, ο Robert Waldinger αποκάλυψε ότι τελειώνει μια μακρά, πολύ μακρά μελέτη. Επί 75 χρόνια, οι ερευνητές του Harvard Medical School παρακολούθησαν λεπτομερώς την καθημερινότα 724 ανθρώπων. Ενώ οι έρευνες αυτού του τύπου σταματούν μερικές δεκαετίες αργότερα, αντίθετα, αυτή η μελέτη χρειάστηκε 4 επικεφαλής, από το 1938, για να ολοκληρωθεί.

Η μελέτη τιτλοφορείται Study of Adult Development και πέρασε από κόσκινο όλες τις όψεις της ζωής των συμμετεχόντων. Σε σταθερές ημερομηνίες οι ερευνητές έθεταν ερωτήσεις στους συμμετέχοντες για τη δουλειά τους, την οικογένειά τους και την υγεία τους. Πραγματοποίησαν αναλύσεις αίματος, σκάνερ εγκεφάλου, έκαναν ακόμη και αυτοψίες σε νεκρούς που συμμετείχαν στην έρευνα όσο ζούσαν.

Το αρχικό σχέδιο ήταν εξαιρετικά φιλόδοξο, τόσο σε επίπεδο συμπερασμάτων όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Επελέγησαν 268 άνδρες Καυκάσιου τύπου οι οποίοι είχαν φοιτήσει στο Χάρβαρντ τις χρονιές 1939-1944. Ανάμεσά τους υπήρχε και κάποιος Τζον Φιτζέραλντ Κέννεντι ο οποίος έγινε ο 35ος πρόεδρος των ΗΠΑ μερικά χρόνια αργότερα. Οι υπόλοιποι συμμετέχοντες επελέγησαν από τις φτωχογειτονιές της Βοστόνης και ήταν από 11-16 ετών.

Οι ερευνητές ενήργησαν σαν πραγματικοί ντετέκτιβ για να διερευνήσουν όλε τις πτυχές της ζωής των συμμετεχόντων στην έρευνα. Μελέτησαν τους ιατρικούς τους φακέλους, ανέλυσαν το αίμα τους, μίλησαν στα παιδιά και στις γυναίκες τους για να παρακολουθήσουν την εξέλιξή τους.

Τρία τέταρτα του αιώνα πέρασαν από την αρχή της μελέτης. Η πρώτη διαπίστωση είναι θεμελιώδης: οι ανθρώπινες σχέσεις είναι εξαιρετικές για την ευζωία ενώ η μοναξιά σκοτώνει. Η έρευνα έδειξε ότι τα άτομα που έχουν τις στενότερες σχέσεις με την οικογένειά τους, με τους φίλους τους και με τον κοινωνικό τους κύκλο είναι όχι μόνο πιο ευτυχισμένα αλλά και με καλύτερη υγεία. Αντίθετα, τα άτομα που είναι απομονωμένα είναι λιγότερο ευτυχισμένα και η υγεία τους επιδεινώνεται στη μέση ηλικία, όπως και οι διανοητικές τους ικανότητες. Τα μοναχικά άτομα πεθαίνουν, επίσης, πιο νωρίς.

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι πως για να είναι κάποιος ευτυχισμένος, η ποιότητα των σχέσεων είναι πιο κρίσιμος παράγοντας από την ποσότητα. Εξάλλου είναι προτιμότερο να είναι κανείς μόνος, παρά δυστυχισμένος από την παρουσία άλλων. Απεδείχθη ότι η υγεία των ανθρώπων που έζησαν μια αντιδικία (έναν δύσκολο γάμο, για παράδειγμα) ήταν κατά μέσο όρο χειρότερη από των άλλων. Επίσης, ένα διαζύγιο είναι λιγότερο νοσηρό για την υγεία από ό,τι μια κακή σχέση.

Οι σχέσεις είναι ευεργετικές για το σώμα καθώς και για το μυαλό. Ένα άτομο που επενδύει σε μια σταθερή και καλή σχέση έχει καθαρό μυαλό για περισσότερο διάστημα. Τα ογδοντάχρονα ζευγάρια όπου ο καθένας ήξερε ότι μπορούσε να υπολογίσει στον άλλο σε ενδεχόμενη δυσκολία είχαν καλύτερη μνήμη από τους άλλους.

Η μελέτη περιλαμβάνει πάρα πολλές παραμέτρους και βασίστηκε αποκλειστικά σε άνδρες. Μόνο 60 από τους 724 συμμετέχοντες είναι ακόμη εν ζωή. Η δεύτερη γενιά της μελέτης αρχίζει μόλις τώρα, με τα παιδιά των συμμετεχόντων, αγόρια και κορίτσια αυτή τη φορά. Στόχος αυτή τη φορά είναι να μελετηθεί αν η ευτυχία επηρεάζεται από την εκπαίδευση και από τους γονείς.