Όλα όσα δεν ξέρετε για το λουλούδι του καλοκαιριού. Τον Ηλίανθο!

Δεν υπάρχει πιο καλοκαιρινό λουλούδι από τον ηλίανθο, το λουλούδι του ήλιου. Ονομάζεται και Ήλιος γιατί ακολουθεί τον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και στρέφεται πάλι προς την ανατολή το πρωί.

Η κίνηση του αυτή που οφείλεται σε κάμψη του βλαστού, σταματά μετά την άνθηση και την γονιμοποίηση των ανθέων και τα κεφάλια παραμένουν στραμμένα προς την ανατολή. Αλλά και οπτικά μοιάζει σαν ένας μικρός καθρέφτης του ήλιου μέσα από τις κίτρινες ακτίνες του.

Ο ήλιος καλλιεργείται για τους σπόρους του που τρώγονται ως πασατέμπος και για το έλαιο που εξάγεται από αυτούς. Βρώσιμα είναι και τα άνθη του φυτού τα οποία όμως έχουν πικρή γεύση και αν θέλουμε να τα φάμε ωμά καλύτερα να τα βάλουμε για μερικά δευτερόλεπτα σε ατμό για να φύγει η πικρίλα. Τα μπουμπούκια του φυτού όταν δεν έχουν ανοίξει τρώγονται όπως οι αγκινάρες.

Είναι φυτό ιθαγενές στην Κεντρική Αμερική αλλά ευδοκιμεί σε όλα τα εδάφη και αναπτύσσεται εύκολα.

Στη χώρα μας καλλιεργείται κύρια στην περιοχή του Έβρου. Είναι φυτό που αγαπούν οι μέλισσες και το μέλι που παράγεται σε μεγάλες ποσότητες από τα άνθη του ηλίανθου είναι ανοιχτόχρωμο. Η μέλισσες όμως πληρώνουν πολύ ακριβά την αγάπη τους για τους χυμούς του ηλίανθου, γιατί γρήγορα χάνουν το τρίχωμά τους, μαυρίζουν και τα σμήνη μειώνονται. Για τον λόγο αυτό, οι μελισσοκόμοι αφήνουν τα μελίσσια τους λίγο χρόνο κοντά στις καλλιέργειες αυτές και μετά τα απομακρύνουν σε άλλες περιοχές με γυρεοφόρες ανθοφορίες.

Συστατικά

Το άνθος περιέχει ένα φλαβονικό γλυκοσίδιο, την κουρσιμετρίνη, που συνοδεύεται από μία δεκάδα ακόμη χημικών ενώσεων μεταξύ των οποίων είναι η ιστιδίνη. Οι σπόροι περιέχουν έλαιο σε ποσοστό 25-40%, πρωτεΐνες, κυτταρίνη, τανίνη, λεκιθίνες, μεθειονίνη, ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, κάλιο, φώσφορο, σελήνιο, ψευδάργυρο βιταμίνες A, B, C, Ε, Κ, νιασίνη κ.α.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις

Οι άψητοι σπόροι του φυτού είναι θρεπτικοί, έχουν λίγες θερμίδες και ηρεμούν το νευρικό σύστημα. Προστατεύουν από τον σχηματισμό πέτρας στα νεφρά και τη χολή. Βοηθούν τη λειτουργία του προστάτη και γενικά του πεπτικού, του ουροποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. Προλαμβάνουν και ανακουφίζουν από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και βελτιώνουν την όραση. Βοηθούν στην απόχρεμψη, στο βήχα, το κρυολόγημα και τις ασθένειες των βρόγχων. Το ηλιέλαιο που παράγεται με ψυχρή πίεση, αλλά όχι του εμπορίου, κατεβάζει τη χοληστερίνη και προστατεύει από την αρτηριοσκληρυνση.Από τη δεύτερη έκθλιψη των σπόρων του φυτού, λαμβάνεται λάδι κατάλληλο για τη σαπωνοποιία, τη χρωματουργία, την επεξεργασία μάλλινων υφασμάτων κ.α. Η πίτα που μένει μετά την δεύτερη έκθλιψη χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή.

Υπάρχουν πολλοί μύθοι για αυτό το λουλούδι.

Τα πολύ παλιά χρόνια οι κάτοικοί πολλών περιοχών της κεντρικής Αμερικής, λάτρευαν τον ήλιο,το μεγάλο άστρο της ημέρας, σαν θεό τους, όπως γινόταν στην Αίγυπτο και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Ο μύθος λέει ότι υπήρχε μια όμορφη Ινδιάνα που αγαπούσε το θεό Ήλιο τόσο πολύ που παρακολουθούσε συχνά ώρες ολόκληρες την καθημερινή του πορεία στον ουρανό.

-Τι όμορφος που είσαι θεέ Ήλιε! έλεγε κάθε τόσο με θαυμασμό. Πόσο καθαρός και λαμπερός! Αχ…γιατί να βρίσκεσαι τόσο μακριά! Γιατί δεν κατεβαίνεις πιο χαμηλά να δω το ωραίο σου πρόσωπο!

Ο ήλιος άκουγε τα λόγια της αλλά δεν τολμούσε να της κάνει το χατήρι και να κατέβει πιο χαμηλά στη γη, γιατί ήξερε πως θα της κάνει κακό. Θα την έκαιγε από την πολλή του ζέστη.

Η όμορφη όμως ινδιάνα συνέχιζε και συνέχιζε κάθε τόσο τα παρακάλια της.

-Ήλιε μου ,κάνε μου τη χάρη και κατέβα έστω και για μια μόνο φορά πιο κοντά στη γη. Θέλω να είμαι η πρώτη που θα δω το πρόσωπό σου. Δε σε συγκινεί λοιπόν η τόση λατρεία; Κάνε μου τη μεγάλη αυτή χάρη και έλα πιο κοντά.

Ήταν τόσο θερμά τα παρακάλια της Ινδιάνας που ο ήλιος δεν άντεξε. Ξέχασε τον κίνδυνο που θα απειλούσε τη γυναίκα που τόσο πολύ τον αγαπούσε και αποφάσισε να της κάνει τη χάρη και να χαμηλώσει για λίγο την πορεία του, πλησιάζοντας τη γη.

Έτσι ένα μεσημέρι που η νεαρή Ινδιάνα τον παρακαλούσε να κατέβει λίγο από τον ουρανό, ο μεγάλος και πυρωμένος δίσκος του άρχισε να κατεβαίνει,να μεγαλώνει,να μεγαλώνει,να γίνεται πελώριος… Η ζέστη έγινε τόσο ανυπόφορη και οι ακτίνες του άρχισαν να καίνε τα φυτά που βρίσκονταν σ΄εκείνο το μέρος της γης. Αλλά,μαζί με τα φυτά έκαψαν και τη δυστυχισμένη Ινδιάνα.

Παρασυρμένη από την αγάπη της για τον ήλιο,δεν είχε σκεφτεί αυτόν τον τρομερό κίνδυνο. Σε λίγο έπεσε πάνω στην καυτή γη και ξεψύχησε με τα μάτια της στραμμένα στον αγαπημένο της θεό.

Ο ήλιος, δεν άργησε να καταλάβει το σφάλμα του και αμέσως σηκώθηκε ψηλά, για να μην κάψει περισσότερο τη γη. Μα το κακό στη δυστυχισμένη Ινδιάνα είχε γίνει. Λυπήθηκε τόσο πολύ ο ήλιος για το θάνατό της που αποφάσισε να τη μεταμορφώσει σ΄ένα όμορφο και λυγερό λουλούδι.

Μα και σαν λουλούδι ακόμα,η Ινδιάνα εξακολουθεί ν΄αγαπάει τον ήλιο και γι΄αυτό στρέφει κάθε τόσο το λουλουδένιο κεφάλι της και παρακολουθεί την πορεία του στον ουρανό από τη στιγμή που θ΄ανατείλει ως τη δύση του…

Σύμφωνα με τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου, κάποτε υπήρχε μια αρχαία νύμφη με το όνομα Λευκοθόη  με την οποίαν ο θεός Ήλιος τιμωρήθηκε από την Αφροδίτη να είναι εpωτευμένος αν κι εκείνη την εποχή είχε εpωτική σχέση με την Κλυτία. Βλέπετε, ο Ήλιος είχε «καρφώσει» στον Ήφαιστο ότι η γυναίκα του η Αφροδίτη τον απατά με τον Αρη. Ο Ηφαιστος έφτιαξε κάτι αόρατα σιδερένια δεσμά γύρω από το κρεβάτι τους και προσποιήθηκε ότι φεύγει σε ταξίδι για δουλειές. Κι έτσι Αφροδίτη και Αρης πιάστηκαν στα… σιδερένια πράσα.

Η Αφροδίτη, λοιπόν, πικραμένη από το «κάρφωμα» του Ήλιου, τον έκανε να εpωτευτεί τη Λευκοθόη και να γράψει στα παλιά του τα παπούτσια τις υπόλοιπες γυναίκες που τον γυρόφερναν. Για να την πλησιάσει ο Ήλιος μεταμορφώθηκε στη μητέρα της και της είπε να διώξει τις φίλες της για να της πει ένα μυστικό. Της εξομολογήθηκε τον έpωτά του κι εκείνη ενέδωσε. Η Κλυτία, προδομένη, τα είπε όλα στον πατέρα της Λευκοθόης κι εκείνος διέταξε να τη θάψουν ζωντανή! Όπως κι έγινε. Η Λευκοθόη πέθανε αλλά ο Ήλιος ούτε που ξαναγύρισε να κοιτάξει την Κλυτία.

Εκείνη έμεινε ασάλευτη, ατάιστη κι απότιστη για εννιά μέρες και μεταμορφώθηκε σε φυτό που ακολουθεί πιστά όσο κανένα άλλο την πορεία του Ήλιου, κάθε μέρα, στρέφοντας αργά-αργά το κεφάλι του όσο εκείνος λάμπει αδιάφορα από πάνω του.

Το γνωστό μας ηλιοτρόπιο, λοιπόν…