Μνήμη: Πότε πρέπει να ανησυχήσετε;

Σε τι κατάσταση βρίσκεται η μνήμη σας; Θυμάστε λ.χ. πού έχετε παρκάρει το αυτοκίνητό σας ή χρειάζεστε αρκετά λεπτά για να το βρείτε; Και είναι αυτό ανησυχητικό ή μήπως δεν χρειάζεται να σας προβληματίσει;

Η αφηρημάδα είναι πάρα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο, αλλά έτσι όπως αυξάνονται τα κρούσματα της άνοιας, ιδίως της νόσου Αλτσχάιμερ, λογικό είναι να ανησυχεί κάποιος μήπως έχει αρχίσει να τα χάνει. Η νευρολόγος – ψυχίατρος Παρασκευή Σακκά, πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ και Συναφών Διαταραχών Αθηνών και διευθύντρια του Ιατρείου Μνήμης στο νοσοκομείο Υγεία, εξηγεί ποια παραστρατήματα της μνήμης είναι φυσιολογικά, ποια ενδέχεται να είναι ύποπτα και ποια πρέπει να μας οδηγήσουν αμέσως στον γιατρό.

Φυσιολογικά Το να μη θυμόμαστε τα πάντα ανά πάσα στιγμή είναι σε πολλές περιπτώσεις φυσιολογικό για πολλούς λόγους. Πρώτον, ο εγκέφαλος ξέρει πότε δεν χρειάζεται να συγκρατήσει κάποια ασήμαντη πληροφορία και έτσι τη σβήνει από τη βραχυχρόνια μνήμη για να αφήσει χώρο για σημαντικότερες. Δεύτερον, αποφασίζει ο ίδιος αν μία πληροφορία αξίζει να αποθηκευτεί στη μακροπρόθεσμη μνήμη για μελλοντική χρήση ή πρέπει να διαγραφεί. Και τρίτον, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη μνήμη – από το στρες και τη στενοχώρια μέχρι την έλλειψη ύπνου και το να κάνουμε πολλά πράγματα ταυτοχρόνως (multi-tasking). Ετσι, λοιπόν, φυσιολογικό είναι:

* Να ξεχάσετε γιατί πήγατε στο διπλανό δωμάτιο.

* Να χρειάζεστε πού και πού λίγα λεπτά για να θυμηθείτε πού παρκάρατε.

* Να τακτοποιείτε κάποια πράγματα και μετά να μην τα βρίσκετε.

* Να μη θυμάστε κάτι ασήμαντο που σας είπε την προηγούμενη ημέρα ένας φίλος.

* Να ξεχάσετε το όνομα ενός προσώπου που μόλις γνωρίσατε ή συναντήσατε πριν από χρόνια.

* Να κολλάτε προς στιγμήν και να μη βρίσκετε μια λέξη.

Υποπτα  Υπάρχουν ορισμένα συμπτώματα που αφορούν κυρίως την οπτική αναγνώριση προσώπων και αντικειμένων, τα οποία δείχνουν να ξεφεύγουν από την απλή αφηρημάδα. Αν και μπορεί να οφείλονται σε κάτι άλλο, όπως η κατάθλιψη, το άγχος ή η έλλειψη συγκέντρωσης, ενδέχεται επίσης να αποτελούν πρώιμα συμπτώματα άνοιας και νόσου Αλτσχάιμερ. Ετσι, λοιπόν, πρέπει να αρχίσετε να ανησυχείτε εάν:

* Ξαφνικά γίνουν δύσκολες κάποιες δουλειές που έως τώρα κάνατε άνετα (π.χ. παρότι ξέρετε να μαγειρεύετε καλά, πελαγώνετε για να ετοιμάσετε ένα εορταστικό δείπνο)

* Χάνετε τον προσανατολισμό σας σε γνωστά μέρη ή συστηματικά ξεχνάτε πού παρκάρατε

* Ξεχνάτε τα ονόματα συγγενών και κοντινών φίλων

* Εχετε προβλήματα στην αναγνώριση προσώπων, χρωμάτων, σχημάτων, λέξεων

* Αλλάζει η προσωπικότητά σας (π.χ. απομονώνεστε ενώ ήσασταν κοινωνικοί, γίνεστε απαθείς και αδιάφοροι)

* Συνειδητοποιείτε ότι βάζετε συνέχεια τα πράγματα σε λάθος θέσεις

* Επαναλαμβάνετε τις ίδιες ερωτήσεις

Επείγοντα  Η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει τη λειτουργία του ιππόκαμπου – μίας δομής στον εγκέφαλο, η οποία είναι υπεύθυνη για την πρόσφατη μνήμη. Ετσι, οι πάσχοντες αδυνατούν να θυμηθούν πράγματα που έκαναν πολύ πρόσφατα (ακόμη και πριν από λίγη ώρα), αφού δεν μπορούν να τα μεταφέρουν από τη βραχυπρόθεσμη μνήμη στη μακροπρόθεσμη. Στον ειδικό νευρολόγο γιατρό πρέπει να απευθυνθείτε αμέσως εάν:

* Ζητήσετε μία κούπα καφέ, διότι ξεχάσατε ότι μόλις ήπιατε.

* Ξεχνάτε το όνομα ενός αγαπημένου προσώπου (π.χ. του εγγονιού σας), αλλά διατηρείτε ζωντανές τις αναμνήσεις από τότε που ήταν μωρό.

* Η κρίση σας μειώνεται και κάνετε λάθος επιλογές (π.χ. φοράτε πουλόβερ το καλοκαίρι).

* Δυσκολεύεστε να κάνετε πράγματα που παλαιότερα σας φαίνονταν εύκολα (π.χ. να μαγειρέψετε, να οδηγήσετε, να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας).

* Δυσκολεύεστε να προσανατολισθείτε στον χρόνο και στον χώρο, και χάνετε τον δρόμο σας σε περιοχές που γνωρίζατε καλά.