Λέξεις της ελληνικής γλώσσας που χρησιμοποιούμε κάθε μέρα και δεν έχουμε ιδέα για την ξένη «καταγωγή» τους!

Αυτή τη φορά σκέφτηκα να γράψω για κάτι που ανήκει στα προσωπικά μου ενδιαφέροντα, δηλαδή για τις λέξεις.

Έτσι λοιπόν αποφάσισα να μιλήσω για μερικές λέξεις που ενώ μοιάζουν να είναι ελληνικές, στην πραγματικότητα έχουν διαφορετική προέλευση.

1. Σπίτι

Ω ναι, το σπίτι. Μια λέξη που χρησιμοποιούμε καθημερινά κι όμως, δεν είναι ελληνική. Αν λοιπόν ταξιδέψουμε πίσω στο Μεσαίωνα, θα βρούμε τον τύπο «ὁσπίτιν» κι αν πάμε ακόμη πιο πίσω, στα ελληνιστικά χρόνια, θα δούμε να υπάρχει ένα επιπλέον όμικρον στην κατάληξη, δηλαδή «ὁσπίτιον». Το σημαδάκι που βρίσκεται πάνω από το αρχικό φωνήεν και ονομάζεται δασεία, δεν είναι καθόλου τυχαίο. Σημαίνει ότι – τουλάχιστον κάποτε – η προφορά της λέξης περιελάμβανε ένα «χ» στην αρχή της κι αυτό είναι λογικό, αφού προέρχεται από το λατινικό hospitium.

2. Παράδεισος

Ο πολυπόθητος παράδεισος, που αποτελεί το ζητούμενο για όλες ίσως τις θρησκείες του κόσμου, είναι αλήθεια πως υπάρχει στην ελληνική γλώσσα ήδη από τα πολύ αρχαία χρόνια. Ωστόσο, η απώτερη καταγωγή της λέξης είναι από την ανατολή και μάλιστα από τα περσικά(pairidaeza), με την αρχική σημασία να είναι ο κήπος. Άλλωστε τις περισσότερες φορές, ο παράδεισος παρουσιάζεται ως ένας ειδυλλιακός «κήπος».

3. Πόρτα

Εντάξει, αυτό ίσως κάποιοι το ξέρετε γιατί και στα ιταλικά η λέξη porta σημαίνει…πόρτα. Όμως στην πραγματικότητα, όταν οι Ρωμαίοι έλεγαν porta εννοούσαν την πύλη κάποιας πόλης ή την καστρόπορτα. Σταδιακά, αυτή η έννοια «μίκρυνε» κι έφτασε στη γλώσσα μας να σημαίνει την πόρτα του σπιτιού μας, αντικαθιστώντας την παλαιότερη θύρα.

4. Σουβλάκι

Άσχετα με το τι εννοεί ο καθένας μας όταν το παραγγέλνει, η σούβλα προέρχεται κι αυτή από τα λατινικά (είναι η τελευταία από τα λατινικά σ’ αυτό το άρθρο το υπόσχομαι), συγκεκριμένα από τη λέξη subula, που σήμαινε το σουβλί ή τρυπητήρι του τσαγκάρη.

Και μιας και φτάσαμε από τα σουβλάκια στα παπούτσια…

5. Παπούτσι

Αυτή τη φορά δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε στη γλώσσα των γειτόνων μας, καθώς η ρίζα της λέξης παπούτσι βρίσκεται στην τουρκική papuç. Αν πάμε ακόμη πιο πίσω ενδεχομένως να φτάσουμε στο περσικό pāpuš (για το συγκεκριμένο λήμμα η πηγή είναι το βικιλεξικό, οπότε δεν παίρνω κι όρκο).

*Βonus: Ετυμολογία

Η ίδια η λέξη ετυμολογία δε σας φαίνεται περίεργη; Θέλω να πω, τι είναι αυτό το ύψιλον εκεί πέρα; Εγώ πάντως την είχα από μικρός αυτήν την απορία, αλλά βαριόμουν να ανοίξω το λεξικό για να τη λύσω. Πρόσφατα λοιπόν έμαθα πως είναι σύνθετο των λέξεων έτυμος+λέγω, όπου έτυμος σημαίνει αληθής.

Κάπως έτσι τελειώνει το μικρό ετυμολογικό μας ταξίδι (είπαμε #LanguageFreak). Ελπίζω να ήταν ευχάριστο και για εσένα και να έμαθες κάτι καινούριο σήμερα.