“Κι όποιος δεν έχει παιδιά, ας μην εκφέρει γνώμη”

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα που συναντώ είναι η παρουσία ισχυρής γνώμης σε κάποια θέματα, από άτομα που δεν έχουν ιδέα για τα συγκεκριμένα θέματα. Θα μου πείτε, όλοι μπορούμε να φανταστούμε μία υποθετική κατάσταση και να σκεφτούμε ποιες θα ήταν οι  — υποθετικές, πάλι – δικές μας πράξεις. Μπορούμε όμως;

Τις προάλλες ήμασταν στο αεροπλάνο μαζί με τη μικρή μας κόρη. Βρισκόμασταν λοιπόν στην κάθοδο, όταν άρχισαν κάποιες ελαφριές αναταράξεις, και ταυτόχρονα τα αυτάκια της μικρής βούλωσαν, λόγω της μεταβολής της πίεσης. Η μικρή έπρεπε να κάθεται στη θέση της, δεμένη με τη ζώνη – κανονισμοί γαρ – και δεν μπορούσε να έχει την παρηγοριά της αγκαλιάς της μαμάς ή του μπαμπά. Όπως είναι λοιπόν φυσικό για ένα νήπιο σε μια τέτοια κατάσταση, έβαλε τα κλάματα. Και όσο και αν την καθησυχάζαμε ή της τραγουδούσαμε τραγουδάκια, δεν μπορούσαμε να την ηρεμήσουμε. Γιατί όταν ένα παιδάκι φοβάται, τότε κλαίει – τι πιο φυσικό;

Ένας πιθανόν έξυπνος – και με σιγουριά άτεκνος – νεαρός κύριος στο πίσω κάθισμα, μάλλον ενοχλήθηκε από το ολιγόλεπτο κλάμα ενός φοβισμένου παιδιού, και είχε μια εξαιρετικά πρωτότυπη ιδέα: «μα γιατί δεν της δίνετε μια πιπίλα;». Ας ξεχάσουμε για μια στιγμή το γεγονός ότι η μικρή είχε ήδη μια πιπίλα στο στόμα – πράγμα που δεν την απέτρεψε από το να φοβάται τις αναταράξεις – και ας προσπαθούμε να φανταστούμε τι συμβαίνει στο μυαλό του συγκεκριμένου κυρίου.

Πρώτον, ο κύριος μάλλον δεν μπορεί να αποδεχτεί το γεγονός ότι κάποιες φορές και τα πιο ήρεμα παιδιά κλαίνε. Το κλάμα, όπως ξέρει κάθε γονιός, είναι ένα φυσιολογικό και παροδικό φαινόμενο και κάποιες φορές δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι’αυτό (όπως για παράδειγμα υπό τις συνθήκες που περιέγραψα παραπάνω).

Δεύτερον, ο κύριος πρέπει να μας περνάει για άτομα χαμηλής νοημοσύνης, αφού θεωρεί ότι μετά από δύο και πλέον χρόνια στα οποία ανατρέφουμε ένα παιδί, δεν έχουμε καν την προνοητικότητα να του δώσουμε μια πιπίλα όταν κλαίει. Και ακόμα κι αν ήξερε για την ύπαρξη της μαγικής πιπίλας, τότε ίσως να μας περνούσε για ανίκανους γονείς, γιατί δεν έχουμε βρει ακόμα τον διακόπτη που κάνει τη μικρή να σταματάει να φοβάται ή να κλαίει. Ενοχλείς τον κύριο αγάπη μου όταν κλαις, ΚΛΙΚ!

Το συναντώ συχνά το φαινόμενο σε ανθρώπους που δεν είναι ακόμα γονείς. Αντιμετωπίζουν τα παιδιά ως ένα είδος εκπαιδεύσιμου κατοικίδιου, ενίοτε και ως ένα είδος ρομπότ, ή χειραποσκευής. Προσφάτως, για παράδειγμα, μου γνωστοποιήθηκε ότι εκείνοι οι εργαζόμενοι που μπορούν να πάρουν τα μωρά τους μαζί στη δουλειά είναι πολύ τυχεροί, ίσως γιατί μπορούν να δουλεύουν ανενόχλητοι, ενώ το παιδί κάθεται στη γωνιά του και κάνει ήσυχα ό,τι κάνουν όλα τα παιδιά στην ηλικία του (κοιμάται, παίζει, τα κάνει στην πάνα), χωρίς να ενοχλεί εμάς τους μεγάλους.

Δεν ξέρω αν θα πρέπει να μπω στη διαδικασία να εξηγήσω ότι ένα μωρό και ένα μικρό παιδί αποτελούν πλήρη απασχόληση και μπορείς να τα χάσεις από τα μάτια σου μόνο όταν είναι πολύ μικρά και δεν μπορούν ακόμη να κουνηθούν ή όταν κοιμούνται. Ή αν πρέπει να ενημερώσω ότι τα χρονικά διαστήματα που απομένουν διαθέσιμα για συγκεντρωμένη εγκεφαλική εργασία κατά τη διάρκεια μίας μέρας είναι πολύ μικρά οταν έχεις ένα παιδί να φροντίσεις – και σίγουρα δεν επιτρέπουν την εκτέλεση μιας οκτάωρης εργασίας. Το να εξηγώ αυτά τα πράγματα είναι σαν να εξηγώ ότι η κατάθλιψη είναι πράγματι σοβαρή ψυχική ασθένεια και δεν μπορεί να την ξεπεράσει κάποιος αν του πεις «cheer up» – αν αυτό ίσχυε τότε θα είχαν μείνει κάποια εκατομμύρια ψυχολόγοι χωρίς δουλειά, και αν τα παιδιά ήταν σαν κατοικίδια τότε δεν θα είχαμε ανάγκη παιδικούς σταθμούς και νταντάδες.

Επίσης δεν ξέρω αν είναι σε όλους κατανοητο, αλλά κάθε παιδί είναι ένα ξεχωριστό ανθρώπινο ον, με δική του προσωπικότητα, δικές του ιδέες και προτιμήσεις, φόβους, ανασφάλειες και επιθυμίες. Δεν μπορεί ο γονιός να ελέγξει πλήρως ένα παιδί, γιατί το παιδί ούτε κτήμα του είναι, ούτε προέκταση της προσωπικότητάς του. Έχει συναισθήματα, και συχνά δρα απρόβλεπτα. Και, ακόμα κι αν είστε ενήλικας και ξέρετε τόσα πράγματα παραπάνω, το παιδί εξακολουθεί να είναι ένας άνθρωπος ίσος με εσάς, με τα ίδια – ίσως και κάποια παραπάνω – δικαιώματα, πολλές ανάγκες, και με ταμπεραμέντο που πολύ συχνά δεν θα μπορέσετε να κουμαντάρετε.

Με λίγα λόγια, αυτό που θέλω να πω, και το λέω εν πλήρη γνώσει μου ότι θα δυσαρεστήσει κάποιους, είναι: αν δεν έχετε παιδιά, και αν δεν έχετε φροντίσει παιδιά, είναι πολύ πιθανό να μην μπορείτε να φανταστείτε τις λεπτομέρειες της καθημερινότητας με παιδιά. Όπως π.χ. από το μυαλό των φίλων μου που με επισκέπτονται δεν περνάει το ότι είναι προτιμότερο να μην αφήνουν το ποτήρι στο τραπεζάκι του σαλονιού, ή ότι ένα μωρό, εκτός από μαμ κακά και νάνι έχει κωλικούς, ή καμιά φορά δεν μπορεί να κοιμηθεί, ή συχνά περνάει μια φάση ασταμάτητου κλάματος όταν βραδιάζει (ναι, είναι εμπειρικά επιβεβαιωμένο από παιδιάτρους, πολλά μωρά κλαίνε ασταμάτητα για μια έως δύο ώρες όταν αρχίζει και σουρουπώνει, και κανείς δεν ξέρει γιατί). Ή ότι ακόμα και αν έχεις το τέλειο μωρό, που κοιμάται δύο ή τρεις ώρες ανάμεσα στα ταϊσματα, όταν ο ύπνος σου διακόπτεται διαρκώς επί διάστημα ημερών και μηνών, τότε η απόδοσή σου δεν θα είναι αυτή που ήταν πριν. Ή ότι το να είσαι σε μητρική άδεια καμία σχέση με το να είσαι σε διακοπές. Αυτά τα πράγματα τα μαθαίνει κανείς αποκτώντας εμπειρία.

Εγώ κατανοώ ότι κι εσείς δεν μπορείτε να φανταστείτε όλα αυτά τα πράγματα, όπως κι εγώ δεν μπορούσα όσο κι αν προσπαθούσα να συλλάβω το μέγεθος της αλλαγής στην καθημερινή μου ζωή πριν κάνω παιδί. Είμαι πεπεισμένη ότι σε πολλούς από εσάς είναι σχεδόν αδύνατο να συνειδητοποιήσετε πόσα ταϊσματα, πλυσίματα, ψώνια, άγχος, καθαρίσματα, μαγειρέματα, αποστειρώσεις, βόλτες για καθησυχασμό, περπάτημα και κούνημα, αλλάγματα, πετάγματα σκουπιδιών και τελικά πόσες ώρες δουλειάς κάθε μέρα συνεπάγεται η ύπαρξη ενός μωρού στο σπίτι. Αντίστοιχα πράγματα μπορεί να πει κανείς για ένα νήπιο.

Γι’ αυτό σας θερμοπαρακαλώ: συνειδητοποιείστε ότι κάθε γονιός κάνει ό,τι μπορεί. Φυσικά και  μπορείτε να προτείνετε λύσεις στα προβλήματα των φίλων, αδερφών, γνωστών σας με τα παιδιά τους, αν πιστεύετε ότι αυτές μπορεί να τους βοηθήσουν. Αλλά θα πρότεινα το εξής: πριν εκφέρετε γνώμη κάντε στο φίλο/αδερφό/γνωστό σας ένα δώρο:

κάντε μία μέρα babysitting. Από το πρωί μέχρι το βράδυ. Αν μέχρι το βράδυ εξακολουθείτε να έχετε τις ίδιες απόψεις, τότε είστε ελεύθεροι να εκφέρετε γνώμη μέχρι να σας τελειώσει το σάλιο.