10 πράγματα που δεν γνωρίζετε για μία από τις ωραιότερες γειτονιές της Αθήνας: Το Θησείο.

Ακολουθήστε μας, σε μια βόλτα στα μυστικά και τις ιστορίες μιας από τις πιο όμορφες γειτονιές της Αθήνας, από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα.

Είναι μια από τις αγαπημένες μας βόλτες αυτή που ξεκινά μπροστά από τον σταθμό του Θησείου και ανηφορίζει τον πανέμορφο πεζόδρομο της Αποστόλου Παύλου μέχρι τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου.

Πόσα, όμως, ξέρουμε πραγματικά για τη γειτονιά που σήμερα αποκαλούμε Θησείο;

Δε λεγόταν πάντα Θησείο. Μέχρι και τα πρώτα χρόνια της ανεξάρτητης Αθήνας –τότε που εκπονήθηκε το πρώτο σχέδιο πόλης, από τους Κλεάνθη και Σάουμπερτ– η περιοχή ονομαζόταν Αλώνια. Υπήρχαν όντως αλώνια στην πλατεία έξω από τον σταθμό του ηλεκτρικού, τα οποία μάλιστα σημειώνονται στα σχέδια των Κλεάνθη και Σάουμπερτ.

Θησείο δεν είναι αυτό που νομίζετε. Ο Ναός του Ηφαίστου, μέσα στην Αρχαία Αγορά, δεν είναι αυτός που έδωσε το όνομά του στην περιοχή –και δεν είχε και καμία σχέση με θυσίες, παρά την ευρύτατα διαδεδομένη παρανόηση. «Θησείο» ήταν ένα ιερό, κι αυτό μέσα στην Αρχαία Αγορά, που κτίσθηκε το 471-468 π.Χ. (18 χρόνια πριν από τον Ναό του Ηφαίστου) για να ταφούν τα οστά του θρυλικού βασιλιά της πόλης Θησέα που ο Κίμων έφερε από τη Σκύρο.

Η Αρχαία Αγορά δεν ήταν καθόλου αυτό που είναι σήμερα. Για την ακρίβεια, μέχρι το 1851 που ξεκίνησαν οι ανασκαφές, σχεδόν τίποτα απ’ όσα βλέπουμε σήμερα δεν ήταν ορατό με γυμνό μάτι. Για τις ανάγκες των ανασκαφών, χρειάστηκε να κατεδαφιστούν κατοικίες και κτίρια όπως ο θερινός κινηματογράφος Ζέφυρος, που βρισκόταν στην πλατεία του Θησείου, προς μεγάλη θλίψη των Αθηναίων της εποχής.

Η πλατεία του Θησείου ήταν σημείο συνάντησης. Οι Αθηναίοι των μετεπαναστατικών χρόνων σύχναζαν εκεί τις Κυριακές, μετά τον περίπατό τους στην οδό Αδριανού. Στην πλατεία βρίσκονταν κινηματογράφοι (ο Ζέφυρος και το Εκράν) και θέατρα (το Έντεν και το Θέατρο Θησείου) καθώς και το Καφενείο του Πετσάλη, στο οποίο λειτουργούσε για κάποια χρόνια υπαίθριος βωβός κινηματογράφος.

Θα μπορούσατε να είχατε μάθει μπάνιο εδώ. Αν μεγαλώνατε στην Αθήνα τη δεκαετία του ’30, θα μαθαίνατε να κολυμπάτε στη Στέρνα του Θησείου, όπως όλα τα παιδιά της γειτονιάς.

Επίσης, θα κάνατε Πάσχα εδώ. Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι Αθηναίοι γιόρταζαν το Πάσχα στο “Περβολάκι του Θησείου”, ή “Κήπο του Λαού”, όπως ήταν επίσης γνωστή η σημερινή πλατεία.

Ο κήπος φτιάχτηκε όταν οι πρόξενοι Αυστρίας και Ρωσσίας, Γ. Γκρόπιους και Ι. Παπαρρηγόπουλος, ζήτησαν αποζημιώσεις από το ελληνικό δημόσιο, γιατί δεν συμπεριέλαβε στο σχέδιο πόλης τα κτήματα που είχαν αγοράσει από τους Οθωμανούς όταν εκείνοι έφυγαν. Η δικαστική διαμάχη κράτησε χρόνια, το ελληνικό κράτος τελικά έχασε και αναγκάστηκε να τους αποζημιώσει, και οι εκτάσεις τους παραχωρήθηκαν στον Δήμο Αθηναίων που τις έκανε κήπο το 1862.

Μία από τις δημοφιλέστερες βρύσες της Αθήνας βρισκόταν εδώ. Ήταν η Βρύση του Θησείου, ή Βρύση του Αχμέτ Αγά, μία από τις 15 τουλάχιστον βρύσες που έφτιαξαν οι Οθωμανοί στην Αθήνα. Μετά την Επανάσταση δεν έμεινε παρά μόνο μία, που επιβιώνει μέχρι σήμερα μέσα στον Βοτανικό Κήπο (συγκεκριμένα, έξω από το Κτίριο Κριμπά της Γεωπονικής Σχολής). «Έπρεπε να έχει μεγάλη δύναμη αναισθησίας και απονιάς ένας άνθρωπος για να καταστρέψει μια παλαιά βρύση» έγραψε σχετικά, στις αρχές του 20ου αιώνα, ο λογοτέχνης Δημήτρης Καμπούρογλου.

Η πλατεία του Θησείου υπήρξε, για κάποιους, σπίτι. Πολλοί πρόσφυγες στεγάστηκαν εδώ, σε ξύλινες καλύβες, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή το 1922. Τα σπιτάκια κατεδαφίστηκαν μετά από λίγο καιρό.

Το Πιλ-Πουλ ήταν το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής καπέλων στα Βαλκάνια. Το χαριτωμένο όνομά του το πήρε από τα αρχικά των λέξεων Πιλοποιία Πουλόπουλου. Το εργοστάσιο στο χαρακτηριστικό κτίριο στη γωνία Ηρακλειδών και Θεσσαλονίκης λειτούργησε από το 1850 έως το 1930, απασχολώντας χιλιάδες εργαζόμενους. Σήμερα στεγάζει το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων Μελίνα Μερκούρη. Στους τοίχους του, έχει εμφανή σημάδια από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών.