Πυργί: Το ξεχωριστό χωριό της Χίου με τα ζωγραφιστά σπίτια!

Το «ζωγραφιστό χωριό», όπως το αποκαλούν πολλοί λόγω των περίτεχνων διακοσμητικών μοτίβων στις προσόψεις των οικημάτων, είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου και απέχει 25 χιλιόμετρα από την πόλη.

Η είσοδος στον μεσαιωνικό οικισμό συνοδεύεται από επιφωνήματα… Τα περίφημα «ξεστά» ή «ξυστά» είναι παντού· στους τοίχους των σπιτιών, στις καμάρες, στα μπαλκόνια, κάτω από τα μπαλκόνια. Στο βενζινάδικο, στην κεντρική εκκλησία, την τράπεζα, το φαρμακείο, ακόμη και στις τέντες!

Καινούργια και παλιά και παμπάλαια σε ένα παζλ που προκαλεί ζαλάδα!  Παρ’ όλες τις αλλοιώσεις που επέφεραν σ’ αυτό ο χρόνος και οι ανθρώπινες επεμβάσεις, το Πυργί αποτελεί ακόμη και σήμερα έναν ζωντανό μεσαιωνικό θρύλο.

Η πολεοδομική του διάρθρωση και η αρχιτεκτονική του μορφή προκαλούν τεράστιο ιστορικό ενδιαφέρον. Η οχυρωματική του διάταξη είναι αντιπροσωπευτική για την αντιμετώπιση των εχθρικών επιδρομών.

Στο Πυργί σώζονται πολλά ιστορικά μνημεία.

Ο ναός των Αγίων Αποστολών, αντίγραφο του καθολικού της Νέας Μονής, αποτελεί ένα άριστα διατηρημένο βυζαντινό μνημείο, με άφθονο κεραμικό διάκοσμο, οδοντωτές ταινίες στον τρούλο, με διπλούς μαρμάρινους κιονίσκους και πολύχρωμα φιαλοστόμια στην τοιχοποιία.

Η ανέγερσή του τοποθετείται στο 13ο με 14ο αιώνα. Τόσο τα εξωτερικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία όσο και οι τοιχογραφίες που κοσμούν τις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Οι τοιχογραφίες, έργο του Αντωνίου Δομεστίχου του Κρητός, χρονολογούνται στα 1665 και χαρακτηρίζονται από έντονο λαϊκό ύφος, στο οποίο διατηρούνται στοιχεία από την τεχνοτροπία της Κρητικής Σχολής.

Υπάρχουν ακόμη ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, χτισμένος το 1694, ο ναός του Ταξιάρχη που χρονολογείται το 1680 και το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του 19ου αιώνα, όλα σε πολύ καλή κατάσταση.

Εκείνο όμως που γοητεύει τον επισκέπτη με την πρώτη ματιά είναι τα Πυργούσικα σπίτια με τα «ξυστά», τύπος διακόσμησης της πρόσοψης με γεωμετρικά σχήματα σε μαύρο και άσπρο. Η τεχνική βασίζεται στη μαύρη άμμο του επιχρίσματος, η οποία, αφού ασπριστεί με επιμέλεια, ξύνεται ακολουθώντας απλά ή σύνθετα μοτίβα και δίνει μαύρα θέματα πάνω σε λευκό φόντο που θυμίζουν τα ιταλικά sgraffiti. Η τεχνική αυτή του εξωτερικού στολισμού αγαπήθηκε από τους ντόπιους και για τον λόγο αυτόν τη διατήρησαν ζωντανή μέχρι τις μέρες μας.

Η τεχνοτροπία που χρησιμοποιείται για τον εξωτερικό στολισμό των σπιτιών είναι μοναδική.