Τρεις Ιεράρχες: Η μυστική δύναμη

Προβάλλονται και φέτος από την αγία μας Εκκλησία, στον κοινό τους εορτασμό, οι μοναδικές μορφες των Τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου, Ιωάν­νου του Χρυσοστόμου. Οι φωστήρες της οικουμένης, οι κήρυκες της μετανοίας, οι υπέρμαχοι της Αληθείας, οι βράχοι της πίστεως. Εξαίρετα πνεύματα, πολυδύναμες και χαρισματικές προσωπικότητες, που συνεχίζουν να λάμπουν ακόμη και θα λάμπουν μέχρι τη συντέλεια των αιώνων.

Τους τιμούμε, τους θαυμάζουμε, συνάμα και απορούμε:
Πως κατάφεραν τόσα πολλά; Πως εφθασαν τόσο ψηλά; Πως διέπρεψαν σʼ όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, στη φιλανθρωπία, στην ιεραποστολή, στο κήρυγμα, στη συγγραφή; Ποιο ήταν το μυστικό τους; Που οφείλεται η επιτυχία τους;

Μήπως στην ευγενική καταγωγή τους, στις γνώσεις τους, στις ικανότητές τους η στο αξίωμα της αρχιερωσύνης τους;
Ένα βλέμμα προσεκτικό στην αγία βιοτή τους θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πως μία ήταν η μυστική τους δύναμη. Από ’κεί αντλούσαν έμπνευση, φωτισμό, χάρη. Κι αυτή ήταν η προσευχή! Η ώρα της ενώσεώς τους με τον Θεό στις κατανυκτικές μυστικές ικεσίες τους. Το βεβαιώνουν οι ίδιοι λεγοντας: «Ουδεν γλυκύτερον προσευχής» (Ιωάννης Χρυσόστομος)· «προσευχής καιρος εστω απας ο βίος» (Μέγας Βασίλειος)· «μνημονευτέον του Θεού μάλλον η αναπνευστέον» (Γρηγόριος Θεολόγος).

Και οι τρεις τους γεννήθηκαν και ανατράφηκαν μέσα σε οικογενειακά περιβάλλοντα που γνώριζαν την προσευχή. Καθοδηγούμενοι κυρίως από τις μητέρες τους, που ήταν άνθρωποι πολλής προσ­ευχής. Πλησίαζε ο θάνατος για την αγία Νόννα, και εκείνη τον περίμενε προσευχόμενη. Για να γράψει ο γιός της Γρηγόριος: «Λίγη πνοή της είχε απομείνει, και αυτή την έδινε στο Θεό, στην προσευχή».

Στην προσευχή στήριξαν τις αποφάσεις τους για το μέλλον της ζωής τους. Γι’ αυτό, πριν ξεκινήσουν να εργασθούν μέσα στην κοινωνία, διάλεξαν την έρημο της Συρίας, του Πόντου. Σκοπός τους ένας: να μάθουν την προσευχή, να ενωθούν με τον Θεό, να αποκτήσουν την εμπειρία της ενώσεως μαζί Του και έτσι να προχωρήσουν στη ζωή τους.

Αφήνουν την έρημο για να διακονήσουν την Εκκλησία κοντά στους ανθρώπους σε μια δύσκολη εποχή. Στάθηκαν δίπλα στον ανθρώπινο πόνο, υπερασπίστηκαν τους αδικημένους, προστάτευσαν τους πτωχούς. Σύμμαχός τους κανένας επίγειος βασιλιάς, μόνο ο επουράνιος Βασιλέας και Πατέρας. Κατέφευγαν σʼ Αυτόν πάντοτε, και μάλιστα στις πιο δύσκολες ώρες των διωγμών, των συκοφαντιών και της εξορίας.

Ταυτόχρονα μέσα από την προσευχή μας προσέφεραν τη θεολογία τους. Σε μια εποχή που η αίρεση του Αρειανισμού κατασπάραζε την Εκκλησία πα­ρα­σύρον­τας και πολλούς επισκόπους, ε­κείνοι στάθηκαν βράχοι στα μανιασμένα κύματα των αιρέσεων, προσευχόμενοι. Με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος ανέλυαν βαθύτατα τα δόγματα της Εκκλησίας για την Τριαδικότητα του Θεού και τη θεότητα του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Απαύγασμα των προσευχών τους ειναι και τα ιερά κείμενα των θείων Λειτουργιών, που και οι τρεις αξιώθηκαν να συγγράψουν. Μέσα από τις ευχές της Λει­τουργίας καταλαβαίνουμε το μυστικό τους βάθος και τον πλούτο της διαρκώς προσ­ευχόμενης ψυχής τους. Ζού­σαν τη θεία Λειτουργία, ενεπνέοντο από αυτήν και ενέπνεαν όσους τους έζησαν ως λειτουργούς του ιερού Θυσιαστηρίου.

Αυτοί που γεννήθηκαν, ανατράφηκαν, εργάσθηκαν, θεολόγησαν με προσ­ευχή και συνέγραψαν πλήθος προσευχών, αναχώρησαν από τον μάταιο αυτό κόσμο με λόγια προσευχής στα χείλη. Χαρακτηριστικό το παράδει­γμα του ιερού Χρυσοστόμου, που επισφραγίζει την επίγεια πορεία του με τα δοξολογητικά λόγια: «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν».

Δυστυχώς στην εποχή μας η εορτή τους συνεχώς υποβαθμίζεται, και επιθυμία πολλών είναι να καταρ­γηθεί, οι εκδηλώσεις προς τιμήν τους είναι ελάχιστες κι αυτές τυπικές, τα ονόματά τους δύσκολα ακούονται, και τα πρόσωπά τους δεν προβάλλονται πιά ως πρότυπα ζωής για μικρούς και μεγάλους.

Αυτοί όμως παραμένουν μεγάλοι, δυ­νατοί, Άγιοι! Το παράδειγμά τους παντοτε θα εμπνέει, το φως τους θα λάμπει, και η προσευχή τους θα μας στηρίζει.
Ας γίνουν πρότυπα προσευχής για ολους μας με το εξαίρετο παράδειγμά τους. Ν’ αγαπήσουμε την προσευχή και σʼ αυτή να καταφεύγουμε πάντοτε, και αυτή να είναι και η δική μας δύναμη και ζωή!