Τάματα: Τι είναι και ποιο το αληθινό νόημα

Πολύ συνηθισμένο στη ζωή των Χριστιανών είναι το τάξιμο, δηλαδή η υπόσχεση μιας προσφοράς στο Θεό ή στη Θεοτόκο ή σε κάποιον Άγιο, ως έκφραση ευλάβειας και ευχαριστιών. Τα τάματα, όμως, δεν είναι παζάρεμα με τον Θεό.

Τα τάματα, το τάξιμο είναι ευλαβής καί ωφέλιμη θρησκευτική εκδήλωση, πού τη συναντάμε καί στους αρχαίους Έλληνες καί Εβραίους.

Στην Αγ. Γραφή αναφέρονται διάφορα τάματα (Γένεσις κη’ 20-22, Δευτερονόμιον κγ’ 22-24, Κριταί ια’ 30-40, Εκκλησιαστής ε’ 4, Πράξεις ιη’ 18, κα’ 18-24), γι’ αυτό καί διατηρήθηκαν καί από τον Χριστιανισμό…
Όμως καί στο θέμα τούτο γίνονται πολλές παρανοήσεις από τους Χριστιανούς καί επικρατούν πλάνες, πού απομακρύνουν από το αληθινό νόημα του τάματος καί αντί να ωφελούν βλάπτουν όσους το χρησιμοποιούν. Θα αναφέρω σήμερα μερικές.

1. Ορισμένοι νομίζουν ότι ο Θεός ή οι Άγιοι μας κάνουν αυτό πού θέλουμε μόνον
αν τους τάξουμε κάτι. Έτσι σε δύσκολες περιστάσεις ακούεται από πολλούς ή σύσταση στους κινδυνεύοντας: «τάξε, τάξε κάτι στην Παναγία ή στον Άγιο…». Αυτό είναι λάθος. Γιατί ούτε τα υλικά μας αγαθά χρειάζονται οι Άγιοι, ούτε περιμένουν να τους τάξουμε, για να ακούσουν τις προσευχές μας. «Αιτείτε καί δοθήσεται υμίν’ πάς γαρ ο αιτών λαμβάνει καί ο ζητών ευρίσκει καί τω κρούοντι ανοιγήσεται», μας έχει υποσχεθεί ο Κύριος (Ματθαίου ζ’ 7-8). Αρκεί να υπάρχει θερμή πίστη, καθαρή καρδιά, χριστιανική ζωή καί τα ζητούμενα να είναι προς το πνευματικό μας συμφέρον.

2. Άλλοι νομίζουν ότι με το τάμα τους είναι δυνατόν να κάνουν βοηθούς τους Αγίους ακόμη καί στη διάπραξη του κακού. Έτσι γράφηκε στις εφημερίδες ότι ο γνωστός ληστής Βενάρδος πρίν να προβεί στο εγχείρημα της ληστείας της Τράπεζας, πήγε στην Αίγινα καί έταξε στον άγιο Νεκτάριο για την επιτυχία του! Άλλος ληστής (1977), έκρυψε τα κλοπιμαία χρήματα σε… εξωκλήσι του αγίου Ιωάννη καί έταξε στον Άγιο να ανακαινίσει το εκκλησάκι του, αν τον βοηθήσει να μη συλληφθεί. Άλλος παρακάλεσε τον άγιο Νικόλαο να κερδίσει στα χαρτιά την Πρωτοχρονιά καί του έταξε να φέρει χρυσό το «10 το καλό». Μια άλλη χριστιανή έταξε στον Άγιο Νικόλαο λαμπάδα σαν το μπόϊ της, αν την βοηθούσε να μη γυρίσει στο σπίτι του ζωντανός κάποιος ναυτικός, πού είχε ατιμάσει την κόρη της καί δεν ήθελε να την παντρευθεί! Πρόκειται για τάματα αντίθετα προς τη χριστιανική μας πίστη.

3. Πολλά τάματα επίσης γίνονται κατά τον έξης τύπο: «Αγία μου Παρασκευή, κάνε με καλά καί θα σου φέρω ένα χρυσό καντήλι». Ή «Θεέ μου, βοήθησε με στις εξετάσεις μου καί θα σου φέρω…». Δηλαδή με αυτού του είδους τα τάματα σαν να γίνεται ένα παζάρεμα με το Θεό. Του λέμε’ δώσε μου για να σου δώσω. Έτσι υποβιβάζουμε τον Θεό αλλά καί την προσωπικότητα του ανθρώπου. Συγχρόνως όμως φανερώνουμε καί την ολιγοπιστία μας.
4. Ακόμη άλλα τάματα προκαλούν στους ανθρώπους δυσκολίες καί ψυχικά τραύματα, επειδή γίνονται απερίσκεπτα καί χωρίς πνευματικότητα. Έτσι τάζει χριστιανή να βγει για έρανο, «διακονιά», σε 10 χωριά υπέρ κάποιου ιερού σκοπού. Όταν όμως αρχίζει το τάμα της, την σταματάει η Αστυνομία, γιατί απαγορεύεται ο έρανος άνευ αδείας. Άλλη τάζει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, πού δυσκολεύεται έπειτα να το συγκεντρώσει. Μια τρίτη τάζει στον πολιούχο της Ζακύνθου να γεννηθεί καλά το παιδί της καί να το ονομάσει στο βάπτισμα Διονύσιο. Όταν έλθει ο καιρός όμως, στο σπίτι γίνεται σκοτωμός, γιατί ο πεθερός επιμένει να δώσουν στο παιδί το δικό του όνομα, πού είναι Γιάννης.

Γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή στα τάματά μας. Εμείς πνευματικά κυρίως τάματα ας κάνουμε. Τάματα πού να μας βοηθούν στην καθαρότητα της ψυχής μας καί στον αγιασμό του βίου μας. Γιατί «Πνεύμα ο Θεός, καί τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι καί αλήθεια δει προσκυνείν» (Ιωάννου δ’ 24).
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει χαρακτηριστικά: «Ου γαρ χρυσοχοείον, ουδέ αργυροχοείον εστίν η Εκκλησία, αλλά πανήγυρις αγγέλων’ διό ψυχών ημίν δει’ καί γαρ δη ταύτα δια τάς ψυχάς προσίεται ο Θεός… Μάθωμεν τοίνυν φιλοσοφείν, καί τον Χριστόν τιμάν ως αυτός βούλεται’ τω γαρ τιμωμένω τιμή ηδίστη, ην αυτός θέλει, ουχ ην ημείς νομίζομεν».

Γερμανού Παρασκευοπούλου, Μητροπολίτου Ηλείας – Εκδ. Αποστολική Διακονία
φωτογραφία – αρχείο: Χρήστος Μπόνης