Ο άρτος με τον οποίο τρεφόταν η Παναγία στα Άγια των Αγίων

1. Η είσοδος της Θεοτόκου στον Ναό συνδέεται με θαυμαστά γεγονότα. Όταν μιλάμε για Ναό, εννοούμε τον Ναό τουΣολομώντος και όταν κάνουμε λόγο για Εισόδια στον Ναό, εννοούμε την είσοδο της Θεοτόκου στα Άγια των Αγίων. Είναι γνωστό ότι στον κυρίως Ναό του Σολομώντος εισέρχονταν Ιερείς που επιτελούσαν την λατρεία του θυμιάματος καί στα Άγια των Αγίων, θα λέγαμε σήμερα εμείς στο Ιερό Βήμα εισερχόταν ο Αρχιερεύς του ενιαυτού εκείνου και μάλιστα μια φορά κατά την διάρκεια του έτους.
Όταν εορτάζουμε τα Εισόδια της Θεοτόκου στον Ναό, εννοούμε τα Εισόδια της Θεοτόκου στα Άγια των Αγίων για να παραμείνη εκεί για δώδεκα ολόκληρα χρόνια, από τριών ετών έως δεκαπέντε, ζώντας μέσα στο Φως του Θεού και βιώνοντας την θέωση. Έτσι ερμηνεύουν το γεγονός αυτό οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας.

Ήταν λοιπόν ένα προκλητικό γεγονός, κάποιος άνθρωπος και μάλιστα ένα κορίτσι να εισέλθη σε αυτόν τον ιερό χώρο, όπου φυλάσσονταν τα πιο ιερά αντικείμενα του Ισραήλ, όπως η Κιβωτός της Διαθήκης, η Στάμνα με το Μάννα, η Ράβδος του Ααρών και βεβαίως ούτε οι Ιερείς είχαν δικαίωμα να εισέλθουν, αλλά ούτε και ο Αρχιερεύς καθημερινώς.
Μέσα στα Άγια των Αγίων η Θεοτόκος για δώδεκα χρόνια τρεφόταν από άρτο που της έφερνε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. Αυτό αναφέρεται στην παράδοση της Εκκλησίας μας και ήταν από τα θαυμαστά γεγονότα. Σε ένα τροπάριο του εσπερινού της εορτής γράφεται: «Δι’ αγγέλου εκτρέφεται». Και σε άλλο τροπάριο λέγεται: «Επουρανίω τραφείσα, Παρθένε, άρτω πιστώς εν τω Ναώ Κυρίου».

2. Τί ήταν αυτός ο άρτος από τον οποίο τρεφόταν η Παναγία; Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφερόμενος σε αυτόν τον ευλογημένο άρτο που έτρεφε την Παναγία λέγει ότι ο Θεός έστελνε «τροφήν άνωθεν απόρρητον εκεί τη Παρθένω δι’ αγγέλου». Όμως δεν ήταν ένας συνηθισμένος άρτος τον οποίον ο άγγελος έπαιρνε από κάποιο σπίτι και τον μετέφερε στην Παναγία, αλλά στην πραγματικότητα ήταν η άκτιστη ενέργεια τού Θεού, δια της οποίας, κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, « την τε φύσιν κρειττόνως ανερρώννυτο (εδυνάμωνε) και κατά σώμα των ασωμάτων καθαρωτέρα και υπερτέρα και συνετηρείτο και ετελείτο».
Είναι προφανές ότι δεν ήταν μια κτιστή τροφή, ένας υλικός άρτος, αλλά μια άλλη διαφορετική, ξένη τροφή, δηλαδή ήταν η ενέργεια του Θεού η οποία ενδυνάμωνε το σώμα της Παναγίας για να έχη νοερά προσευχή και θεωρία Θεού. Αυτό σημαίνει ότι η Παναγία για δώδεκα χρόνια ήταν μέσα στο Φως του Θεού και είχε κοινωνία μαζί Του, είχε φθάσει στην θέωση. Στην πραγματικότητα ζούσε όπως ζούσαν ο Αδάμ και η Εύα στον Παράδεισο πρίν τήν πτώση, γι’ αυτό καί όταν τήν επισκέφθηκε ο άγγελος κατά τον Ευαγγελισμό για να της αναγγείλη ότι θα γίνη Μητέρα του Χριστού των απεκάλεσε Κεχαριτωμένη.

3. Αυτός ο άρτος από τον οποίο τρεφόταν η Παναγία δεν εξέλιπε από την Εκκλησία, εξακολουθεί να υπάρχη και σήμερα. Δεν πρόκειται για τον καθημερινό κτιστό άρτο, αλλά για τον Άρτο της Ζωής που είναι ο Ίδιος ο Χριστός.
Σε αυτόν τον Άρτο αναφερόταν ο Χριστός με τον λόγο τον οποίο απήντησε στον διάβολο στο Όρος των Πειρασμών. Όταν ο διάβολος του υπέδειξε να μεταβάλη τις πέτρες σε άρτο, Εκείνος απάντησε «ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ’ εν παντί ρήματι εκπορευομένω διά στόματος Θεού» (Ματθ. δ’, 4).
Εκτός από τον υλικό άρτο, τον οποίο γευόμαστε καθημερινώς, υπάρχει και ο πνευματικός Άρτος, ο ίδιος ο Χριστός και ο λόγος Του. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει: «Δύναται ο Θεός και ρήματι θρέψαι τον πεινώντα». Καί αυτό φαίνεται από το αγιολόγιο της Εκκλησίας μας, πως οι άγιοι ζούσαν από αυτόν τον πνευματικό Άρτο.
Ο Χριστός με την προσευχή που μάς δίδαξε, το γνωστό «Πάτερ ημών, συμπεριέλαβε και το αίτημα: « Τον άρτον ημών τον επιούσιον δός ημίν σήμερον». Πρόκειται για τον άρτον τον αναγκαίο για την ουσία της υπάρξεώς μας, γι’ αυτό και λέγεται επιούσιος. Και επειδή η Εκκλησία τοποθέτησε την Κυριακή προσευχή με την συγκεκριμένη αυτή αίτηση κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας και λίγο προ της θείας Κοινωνίας, αυτή η αίτηση αναφέρεται κυρίως στον ευχαριστιακό άρτο, την βρώση του Σώματος και την πόση του Αίματος του Χριστού.
Άλλωστε αυτός ο ίδιος ο Χριστός είπε: «Εγώ ειμι ο άρτος ο εκ τού ουρανού καταβάς», Αυτός είναι το ουράνιο Μάννα.
Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής ερμηνεύοντας αυτό το αίτημα της Κυριακής Προσευχής το συνδέει με την θεία Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού και κάνει λόγο για την«τροφή του άρτου της ζωής», «ίνα νικήση τον θάνατον της αμαρτίας», από την παρούσα ζωή της θνητότητος. Βεβαίως και αν θεωρήσουμε ότι στο αίτημα αυτό για την λήψη του άρτου αναφέρεται και ο «εφήμερος άρτος», δια του οποίου συγκροτείται η παρούσα ζωή, δεν θα αστοχήσουμε.

Με αυτόν τον Άρτο, την Χάρη και ενέργεια του Θεού, ετρέφετο η Παναγία μέσα στα Άγια των Αγίων. Με αυτόν τον Άρτο τρεφόμαστε και εμείς κάθε φορά που τελούμε την θεία Λειτουργία. Και βεβαίως για να ενεργήση ο Άρτος αυτός, δηλαδή ο Χριστός, «εις ζωήν αιώνιον», πρέπει να ζούμε κατά τον τρόπο που ζούσε η Παναγία.

4. Αυτό το θαυμάσιο γεγονός που συνέβη στην Παναγία έχει πολύ μεγάλη σημασία για την ζωή μας. Ο άνθρωπος αποτελείται από ψυχή και σώμα και είναι επόμενο ότι η υλική τροφή συντηρεί και διατηρεί σε καλή κατάσταση το σώμα, ενώ η Χάρη και η ενέργεια του Θεού συντηρεί και την ψυχή και το σώμα, τον όλο άνθρωπο. Με αυτές τις προϋποθέσεις ο άνθρωπος είναι ολοκληρωμένος, έχει νόημα ζωής και ύπαρξης.
Ζούμε σε μια εποχή στην οποία γίνεται λόγος μόνο για τον υλικό άρτο και λιγότερο για τον πνευματικό Άρτο. Ο άνθρωπος στην εποχή μας είναι ένα καταναλωτικό ον που ρουφά αχόρταγα υλικά αγαθά, θεάματα, ακούσματα και νομίζει ότι έτσι θα ικανοποιήση την πνευματική του πείνα. Γίνεται διαρκώς λόγος για αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Δέν είμαστε εναντίον κάθε τι που βελτιώνει την ζωή του ανθρώπου, αλλά δεν μπορούμε να αποδεχθούμε και μια ζωή η οποία στηρίζεται μόνον στα υλικά αγαθά, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση ο άνθρωπος πάντοτε παραμένει ανικανοποίητος, διότι η ψυχή του ανθρώπου αναζητά άλλη τροφή και διψά για άλλο νερό. Ο Χριστός είπε «μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην».

Γίνεται λόγος σήμερα για κρίση οικονομική, για πτώχευση υλική. Αλλά η κρίση στην πραγματικότητα είναι κρίση πνευματική, κρίση αξιών, ιδανικών, κρίση υπαρξιακών αναζητήσεων. Υπάρχουν άνθρωποι που πλέουν μέσα στα πλούτη και αισθάνονται ένα κενό ύπαρξης, αντίθετα υπάρχουν άλλοι που ζούν με ολιγάρκεια και ασκητικότητα και αισθάνονται πεπληρωμένοι.
Η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου στον Ναό και η διατροφή της από την ουράνια τροφή που της έφερνε ο άγγελος μάς υποδεικνύει ότι πρέπει να στραφούμε περισσότερο σε αυτήν την ουράνια τροφή, τον πνευματικό ουράνιο Άρτο, διότι έτσι θα χορτάσουμε από την πνευματική πείνα.
Απόσπασμα από ομιλία στα Εισόδια της Θεοτόκου του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου